به‌طوری که بالاخره پس از 5 ماه مجادله علمی، اجماع غیرشکننده‌ای میان کارشناسان درخصوص وقوع بحران در اقتصاد آمریکا حاصل شده و دیگر عموم مباحث مورد تاکید کارشناسان به بررسی تاثیر رکود اقتصاد آمریکا - که به‌نظر هم نمی‌رسد به این زودی‌ها پایان یابد- بر اقتصاد سایر کشورها معطوف شده است.
در میان پاسخ به این سؤال که بحران رکود اقتصادی آمریکا چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد، بحثی است که به تازگی در میان اقتصاددانان ایرانی مطرح شده است. این در شرایطی است که عمده شاخص‌های اقتصادی در آمریکا نشان می‌دهد که وضعیت اقتصاد این کشور همچنان رو به وخامت است و آمارهای منتشره درباره نرخ بیکاری آمریکا در ماه مارس نشان می‌دهد که شمار بیکاران در این کشور به نسبت بی‌سابقه‌ای در مقایسه با پنج سال گذشته افزایش یافته است. براساس گزارش شب گذشته وزارت کار آمریکا، نرخ بیکاری از ۴/۸ درصد به ۵/۱ رسیده که واضح‌ترین علامت فشار شدید به اقتصاد آمریکا است.
گزارش اخیر تاکیدی بر آسیب‌های وارده بر پیکر اقتصاد آمریکا است. این آسیب‌ها شامل بحران اعتباری، مسکن و مراکز مالی است. بر این اساس، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که آمریکا وارد رکود اقتصادی شده و به گزارش رسانه‌های آمریکایی اکنون سؤال اصلی این است که این بحران تا کی ادامه خواهد داشت و تا چه حد عمیق خواهد بود؟
کاهش اشتغال‌زایی در زمینه‌های مختلف شامل ساختمان‌سازی، تولید، فروش و مؤسسات مالی بوده است و نرخ بیکاری اعلام شده بیش از تخمین اقتصاددانان است. آنها نرخ 5 درصد را پیش‌بینی کرده بودند، اما به اعتقاد کارشناسان آنچه تاثیر پذیری اقتصاد ایران از این بحران ارزیابی می‌شود بیشتر به روند نزولی ارزش دلار و نوسان قیمت نفت ارتباط پیدا می‌کند.
هر چند که بر اثر رکود بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا و سیر کاهشی ارزش دلار در برابر سایر ارزهای معتبر دنیا، برخی کشورها از جمله ایران تصمیم گرفته‌اند تا به‌منظور جلوگیری از کاهش ارزش ذخایر ارزی خود سهم دلار در سبد دارایی‌های ارزی خود را کاهش دهند، ولی حرکت به سمت تجارت با ارزهای غیردلاری این نگرانی را به وجود آورده است که با تثبیت نرخ دلار در برابر ریال در عمل فرصت تجارت ارزان‌تر برای اقتصاد ایران از میان برود.
بدین ترتیب در شرایطی که ارزش واردات ایران بر اثر رشد درآمدهای نفتی سیر صعودی به‌خود گرفته، کارشناسان نسبت به تحمیل تورم وارداتی به اقتصاد ایران ابراز نگرانی می‌کنند. این نگرانی در وضعیتی ابراز می‌شود که تحت‌تأثیر افزایش قیمت نفت، اقتصاد اتحادیه اروپا که شریک تجاری مهمی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود علاوه بر اینکه با رشد ارزش پول واحد اروپایی مواجه شده، دچار رشد نرخ تورم نگران کننده‌ای شده است.
بر همین اساس تجارت یورویی برای اقتصاد ایران به معنای گران‌تر شدن واردات کالا در برابر تجارت دلاری با آمریکا خواهد بود. به زعم کارشناسان این نگرانی تا حدودی درخصوص تجارت با کشورهای آسیایی از جمله چین، ژاپن و امارات نیز وجود دارد. اما تاثیر رکود اقتصاد آمریکا بر اقتصاد نفتی ایران تنها به موضوع کاهش ارزش دلار محدود نمی‌شود. از سوی دیگر تحلیلگران خوشبین بازار جهانی انرژی بر این باورند که ادامه رکود اقتصاد آمریکا به کاهش قیمت جهانی نفت منجر خواهد شد.
بر این اساس اقتصاددانان ایرانی با توجه به اعمال سیاست‌های انبساطی مالی از سوی دولت و افزایش وابستگی بودجه دولت و اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی، معتقدند درصورت تحقق پیش‌بینی تحلیلگران بازار نفت، روزهای سختی پیش روی اقتصاد ایران قرار خواهد داشت. در مقابل تحلیلگران بدبین بازار نفت بر این باور تاکید دارند که ادامه سیر نزولی ارزش دلار در برابر یورو که متاثر از رکود دامنه دار اقتصاد آمریکا و تلاش دولتمردان این کشور برای کاهش کسری تجاری اقتصاد آمریکاست، مانع از افت محسوس قیمت نفت خواهد شد. کما اینکه قیمت فعلی نفت نیز بر خلاف ظاهر اسمی آن در حالت واقعی در حدود قیمت‌های دهه 80 است و نشان واقعی از بالا بودن بهای طلای سیاه ندارد.
همچنین برخی گمانه زنی‌ها در مورد افزایش مصرف نفت در اقتصاد‌هایی همچون چین و هند احتمال کاهش قیمت نفت را از میان برده است. آنچنان که ادامه تنش‌های سیاسی در خاورمیانه هم نمودی از رفع نگرانی حاکم بر بازار جهانی نفت ندارد. در چنین شرایطی که شواهدی مبنی بر حفظ قیمت‌های بالا برای نفت وجود دارد، برخی اقتصاددانان ایرانی بر این باور تاکید دارند که عادت کردن اقتصاد ایران به درآمدهای بالای نفت، بر ابعاد نگران‌کننده بیماری هلندی که شواهد رخداد آن از دو سال پیش بروز کرده است، خواهد افزود.
البته در کنار تحمیل رکود تورمی بر اقتصاد ایران، هزینه‌های دولت نیز به‌صورت تصاعد هندسی رشد خواهد کرد. بنابراین در شرایطی که رشد درآمدهای نفتی تاثیر واقعی بر بهبود وضعیت تولید، اشتغال و رشد اقتصاد نخواهد گذاشت، آسیب پذیری اقتصاد ایران در برابر هرگونه شوک نفتی که به افت بهای طلای سیاه منجر شود، به شدت بالا خواهد رفت. به عبارت دیگر اداره اقتصاد ایران با توجه به سیاست‌های اقتصادی پرهزینه دولت در سایه رکود اقتصاد آمریکا روز به روز دشوار‌تر خواهد شد.
